Daniela L. Rus là một nhà nghiên cứu robot (roboticist) và trí tuệ nhân tạo. Bà đến từ Viện Công Nghệ Massachusetts – MIT (Massachusetts Institute of Technology), bà giải thích tại sao chúng ta cần hợp tác tốt hơn với nhau để cạnh tranh với trí tuệ nhân tạo
Bà nói rằng: Khi tôi là ngà nghiên cứu robot và trí tuệ nhân tạo, tôi thường nhận được 2 luồng ý kiến. Hoặc là mọi người tạo ra trò đùa về “robot la kẻ hủy diệt, về sự trỗi dậy của robot”, hoặc là họ rất thích thú và hỏi tôi tại sao những chiếc xe hơi lại tự lái được, tại sao iRobot Roomba có thể tự hút bụi,…. Nhưng chắc chắn 1 điều, tôi tin vào những điều tốt đẹp robot có thể mang lại cho thế giới này từ những bộ óc sáng tạo của con người. Thậm chí với tất cả những tiến bộ về khoa học kĩ thuật được tạo ra đến hiện tại, robot không thể đến gần với con người ở các khía cạnh: nhận thức, tranh luận, thông tin, và sáng tạo. Nó thiếu trí tuệ xã hội và không thể kết hợp các ý tưởng không tương tự lại với nhau. Những điều đó khiến cho robot luôn ở phía sau “suy nghĩ của con người”
Sự thực là bản chất công việc do sự phát triển từ công nghệ mới làm hiệu quả công việc tăng lên, rút ngắn thời gian làm việc. Giống như máy móc đã biến đổi thế giới nông nghiệp cách đây một thế kỉ, và giờ đây trí tuệ nhân tạo và robot sẽ tác động sâu sắc đến nhiều nghành công nghiệp hiện đại. Từ năm 1900, việc làm trong nghành nông nghiêp ở Mỹ đã giảm từ 40% xuống còn 2%. Sự chuyển dịch sẽ ảnh hưởng tới công nhân trong thời gian tới, nhưng cuối cùng thì nhiều người trong số họ sẽ tìm được những công việc khác phù hợp với kĩ năng mà họ có.
Từ đó cũng tạo ra nhiều ngành nghề mới, cách đây một thập kỉ không ai dự đoán được điều này: từ nhà phân tích phương tiện xã hội, nhà khoa học dữ liệu đến các nhà phát triển ứng dụng và thị trường di động. Gần một phần ba nghề mới không tồn tại cách đây một phần tư thế kỷ
Chế tạo robot vốn khó khăn, cần kiên nhẫn và rất tốn chi phí. Mỗi robot được chế tạo bởi một cơ thể và một bộ não, nhưng rất ít người có thể làm được cả 2 phần việc là chế tạo phần cơ thể và lập trình cho cả bộ não robot. Gần đây, kỹ thuật in-3D (3D-printing) đã tạo ra robot dễ dàng hơn với nhiều sự lựa chọn, điều vốn trước đây chỉ có thể làm được từ nhà máy
Nhóm nghiên cứu ở Phòng thí nghiệm Khoa học máy tính và Trí tuệ nhân tạo ở Viện Công Nghệ Massachusett (CSAIL) đang tạo ra các công cụ tự động thiết kế và chế tạo các robot. Chúng tôi đang đến rất gần khả năng chế tạo ra các robot làm việc dưới dạng tự do và đi bộ được bằng kỹ thuật in-3D
Bên cạnh việc xây dựng cơ thể tốt hơn cho robot, chúng ta cũng phải nâng cấp “bộ não” của chúng – ở đây chúng ta hiểu rằng “bộ não” là chương trình cho phép các robot thực hiện các công việc với sự nhanh nhẹn và linh hoạt. Robot ngày nay là một loại thủ thuật: Roomba (một loại robot hút bụi) có thể làm sạch tấm thảm của bạn nhưng nó không thể mua thức ăn cho bạn. Chúng chỉ làm chức năng chính xác cho chương trình của chúng
Công nghệ và con người không phải cạnh tranh với nhau. Robot phù hợp để làm những thứ giống như: xử lí số, ghi nhớ dữ liệu. tìm các mẫu, nâng các vật nặng, di chuyển chính xác. Còn các nhiệm vụ gồm: sáng tạo, suy nghĩ trừu tượng, và biến đổi là thuộc về con người. Cộng tác với hệ thống trí truệ nhân tạo, chúng ta có thể tăng và khuếch đại nhiều khía cạnh công việc và cuộc sống
Có một trường hợp đặc biệt: sự tiến bộ trong xử lí ngôn ngữ tự nhiên (NLP) đã cho phép robot vượt qua sự nhận biết từ đơn, điều này cho phép Siri (một trình trợ lý ảo của Apple) và Alexa thông báo hướng lái xe và mua hàng hóa. Chẳng bao lâu nữa các trình trợ lý ảo này sẽ đọc và tổng hợp một lượng khổng lồ các thông tin được viết ra, gồm toàn bộ sách trong thư viện. Các công cụ mới này sẽ đóng vai trò sáng giá trong việc trợ giúp các bác sĩ, luật sư và các chuyên gia khác trong việc ra các quyết định
Ví dụ như, các nhà nghiên cứu ở MIT đã hợp tác với các bệnh viện để phát triển các hệ thống trí tuệ nhân tạo có thể giúp đỡ các bác sĩ xác định ung thư vú tốt hơn. Phương pháp sử dụng trí tuệ nhân tạo chẩn đoán chính xác 97% các ca ung thư vú ác tính và giảm số ca phẫu thuật lành tính xuống còn hơn 30%, so với các phương pháp mà các bác sĩ đang dùng. Trí tuệ nhân tạo sẽ không thay thế các bác sĩ: chúng không thể ngồi với bệnh nhân để trao đổi về các triệu chứng hay đưa ra các kế hoạch điều trị. Tuy nhiên, chúng có thể giúp các bác sĩ đưa ra các chẩn đoán đúng và nhận ra tất cả các lựa chọn điều trị có thể – điều này sẽ giải phóng các các sĩ để họ dành nhiều thời gian hơn cho các bệnh nhân
Các phê phán thường trích dẫn sự dịch chuyển nghề nghiệp như là một nguyên nhân làm nản lòng các nghiên cứu trí tuệ nhân tạo đi xa hơn, nhưng đã có ai nhìn lại và hối tiếc về phát minh ra máy tỉa hạt bông của Eli Whitney hay phát minh ra động cơ hơi nước của James Watt? Giống như bất kì công nghệ nào, trí tuệ nhân tạo không mang trong mình bản chất tốt hay xấu. Như đồng nghiệp của tôi ở MIT Max Tegmark thích nói “Câu hỏi không phải là liệu bạn là người “ủng hộ” hay “chống lại” trí tuệ nhân tạo – điều này chẳng khác nào bạn hỏi tổ tiên chúng ta “ủng hộ” hay “chống lại” lửa”.
Tôi không tin chúng ta có thể (hoặc nên) ngừng thúc đẩy sự phát triển của công nghệ, chúng ta phải nghĩ tới làm thế nào để tích hợp trí tuệ nhân tạo vào cuộc sống chúng ta và chuẩn bị cho các loại công việc mới. Các công ty đang dành các nguồn lực chủ chốt để đào tạo và đào tạo lại, Google cam kết dành 1 tỷ đô la để đào tạo các kỹ sư công nghệ cao dạy lập trình cho các thợ mỏ nghành than để họ không bị thất nghiệp.
Cá nhân tôi rất phấn khích về nhiều thay đổi mà trí tuệ nhân tạo sẽ mang lại. Trong một thế giới mà dữ liệu ở vị trí trung tâm đang gia tăng, máy tính có thể làm nhiều hơn để nâng cao cuộc sống của con người hơn những gì chỉ có con người làm. Chúng có thể giúp chúng ta di chuyển an toàn hơn, nhanh hơn, nâng cao khả năng chẩn đoán và điều trị dịch bệnh, mở ra các cách tiếp cận mới về giáo dục, năng lượng và an ninh mạng.
Các thuật giải đang giúp chúng ta đưa ra các hiểu biết then chốt về các thử thách lớn nhất của thế giới: hiểu biết tốt hơn về thay đổi khí hậu bằng cách phân tích dữ liệu của các cảm biến từ đại dương, lượng mưa, khí quyển; phân phối thức ăn dư thừa tới nhưng nơi cần nó; dự đoán và đối phó với các thảm họa thiên nhiên bằng cách dùng hệ cảm biến – mạng trực tuyến; và nhiều hơn nữa.
Rồi máy tính còn giúp chúng ta các công việc tư duy, các robot sẽ giúp chúng ta các công việc sử dụng cơ bắp. Xe tự lái sẽ giảm các rủi ro trên đường và cho phép chúng ta đến bất kì đầu trong bất kì thời gian nào. Xe nhặt rác sẽ tự điều khiển và tự nhặt rác vào thùng của chúng. Máy móc sẽ giải phóng chúng ta khỏi các công việc chán, bẩn và nguy hiểm (3D) – Các công việc 3D này trong xây dựng, khai mỏ, năng lượng hạt nhân và phản ứng khẩn cấp sẽ bị rôbốt hóa. Kết quả là chúng ta có thể tập trung sức lực hơn vào các kĩ năng sáng tạo và liên nhân cách, điều mà chúng ta không thể sao chép cho máy tính.
Năm 2015 gần 5,5 triệu robot tiêu dùng được bán, tới năm 2019 lượng bán được mong đợi sẽ tăng hơn 42 triệu chiếc.
Cách đây hơn hai thập kỉ, máy tính được dành riêng cho các chuyên gia bởi vì chúng quá lớn, đắt đỏ và khó khăn để truy cập. Bây giờ thì mọi người đều có một chiếc điện thoại thông minh và điện toán đã trở nên một thứ thông dụng. Tôi tin rằng 20 năm tới sẽ mở ra những sự thay đổi lớn với trí tuệ nhân tạo và robot. Điện thoại đã phổ cập công nghệ điện toán; trí tuệ nhân tạo và robot có khả năng phổ cập các công việc nhận thức và tay chân. Chúng sẽ giải phóng chúng ta khỏi các công việc chán, bẩn và nguy hiểm và tạo nên một thế giới tốt hơn.
Robot ngày nay dường như đã trở thành đối tác trong công nghiệp và gia đình. Chúng làm việc bên cạnh con người trong các nhà máy và phòng mổ. Chúng có thể cắt cỏ, lau nhà, và thậm chí là vắt sữa bò. Tôi tin rằng trong một vài năm tới robot sẽ len lỏi vào mọi phần trong cuộc sống của chúng ta.
Máy tính dường như đã hỗ trợ hoàn toàn thế giới của chúng ta nhưng vẫn còn rất nhiều việc con người có thể làm. Các nhà công nghệ đang làm việc để biến khoa học viễn tưởng thành khoa học, khoa học thành sự thật. Tôi mong chờ trở thành một phần của sự trỗi dậy đầy phấn khích này – đặc biệt là một chiếc xe tự lái dành cho tôi.
Nguồn: Daniela L. Rus
